Bemiddeling in Burgerlijke- en Handelszaken

Wat is het?

Bemiddeling in burgerlijke en handelszaken betreft de bemiddeling van burgerrechtelijke en handelsrechtelijke geschillen zoals:

• burgerlijk: burenruzies, huurgeschillen, geschillen tussen mede-eigenaars, tussen arts en patiënt, enz.;
• zakelijk: tussen  aandeelhouders, vennoten en/of bestuurders van een vennootschap, tussen zakenpartners, over een factuur tussen handelaars, tussen consument/klant en handelaar/leverancier, met aannemers, n.a.v. de overname van een onderneming, ...

   

Welke conflictoplossing kiest u:  onderhandelen, rechtbank, arbitrage of ...bemiddeling?

In de angelsaksische landen (bv. in de USA) is bemiddeling zeer gekend en zeer geliefd als een alternatieve vorm van  geschillenbeslechting.

Procedure voeren kost immers veel tijd en veel geld.

Bij ons is de bemiddeling nog niet zo  gekend en dus ook niet geliefd. Traditioneel grijpen wij na een frustrerend rondje obligatoir onderhandelen, naar de gerechtelijke procedure en soms naar arbitrage, omdat deze laatste procedure meestal sneller lijkt en minder kostelijk kan zijn.

Onderhandelen met de tegenpartij in een conflict: In theorie is dit de beste methode om tot een kostenbesparende en bevredigende oplossing te komen. Bij een conflict moet men echter over stalen zenuwen en een flinke dosis relativeringsvermogen beschikken om zonder enige hulp van derden (rechter, arbiter, bemiddelaar) nog rond de tafel te gaan zitten om die redelijke, bevredigende oplossing te bekomen.  De praktijk leert dat dit in de meeste gevallen niet meer mogelijk is daar partijen zich om allerlei persoonlijke (verzuring van het gesprek, angst, ...) of opportunistische redenen vastbetonneren in hun stelling (zelfs als die voor hen nadelig is of onhaalbaar lijkt). Onderhandelen is vaak de reden dat een conflict volledig escaleert.

Een onafhankelijke ervaren derde die structuur aan de gesprekken geeft en rust in de onderhandelingen brengt, is hier vaak de oplossing.

Gerechtelijke procedure: Dit is vaak de eerste keuze voor een conflictoplossing. Een onafhankelijke derde (de rechter) gaat over het conflict op bindende wijze beslissen nadat partijen gehoord zijn en hun bewijzen hebben kunnen voorleggen. Van een dialoog is geen sprake én vrouwe justitia is blind. Daarom zijn volledig bevredigende oplossingen vaak niet terug te vinden in een vonnis.

De nadelen zijn duidelijk: men heeft weinig invloed op de eindbelissing, er is geen interactie met de tegenpartij behoudens via de advocaten (die ongetwijfeld met enig geluk streeft naar een bevredigende oplossing voor zijn cliënt i.p.v. louter een vonnis na te streven)  waardoor achteraf de persoonlijke of zakelijke relatie met tegenpartij vaak volkomen verbroken is, de duurtijd kan zeer lang zijn (achterstand rechtbanken in de behandeling wegens onderbemaning, tijdrekkende partijen, beroepsprocedure, strafklachten, ...), ...

De rechtbanken hebben de bevoegdheid om de conflicterende partijen via een bemiddelingstraject te sturen om de nadelen van de gerechtelijke procedure te milderen (de zogenaamde gerechtelijke bemiddeling).

Arbitrage: Om bepaalde nadelige effecten van de gerechtelijke procedure (duurtijd, kostprijs, openbaarheid) te verhinderen, kiezen partijen  soms voor de private rechtspraak. Die verloopt  in grote lijnen zoals een gerechtelijke procedure. De partijen kiezen experten als rechters  en betalen deze zelf. Kostprijs en tijdsverloop kunnen toch nogal eens tegenvallen.

Het ereloon van dergelijke specialisten kan hoog oplopen en deze procedure kan eveneens lange tijd in beslag nemen. De overige nadelen zijn dezelfde als bij een gerechtelijke procedure. Een doorslaggevende reden om voor arbitrage te kiezen i.p.v. voor een gerechtelijke procedure is de vertrouwelijkheed en expertise in complexe en technische zaken (bescherming van IP, vertrouwelijke informatie, enz.). Ook dit kan worden afgezekerd in een bemiddeling.

De voordelen van bemiddeling bij dergelijke  conflicten zijn voor de hand liggend:

• Snelheid: Niemand staat te springen voor een aanslepend conflict. Een gemiddelde bemiddeling duurt enkel dagen tot enkele weken. Procedures duren maanden tot jaren.
• Kostenbesparend: Gezien de kortere duur worden de kosten ook vaak sterk beperkt. Men heeft de kost beter in de hand. Partijen delen de kosten.
• In  eigen hand houden: Partijen spelen een actieve rol in de onderhandeling. Men streeft samen naar een oplossing.
• Relatiereddend: Investeren in (zakelijke) relaties is (emotioneel) kostelijk. Bemiddeling redt vaak die investering. Er is immers zelden  een winnaar-verliezer-relatie ontstaan. Na een bemiddelingsprocedure kan de oorspronkelijke relatie vaak worden verdergezet.
• Vertrouwelijk: Men wenst soms ruchtbaarheid over het geschil te vermijden. Gezien de geheimhoudingsplicht van alle betrokkenen garandeert bemiddeling de vertrouwelijkheid over de uitgewisselde  gegevens, de behandeling en het resultaat.
• Oplossingen: de partijen streven zelf naar een oplossing of een gans gamma aan oplossingen. Men kan ruimer denken dan het kader van het oorspronkelijke geschil. Ook daarin ligt een sterke rol van de bemiddelaar om het oplossingenveld open te trekken.
• Minder juridisch risico: Het resultaat van een  geforceerde juridische oplossing is niet altijd voorspelbaar. Een advocaat kan zelden garantie op resultaat geven. Dergelijke onzekerheid kan men vermijden door zelf samen een gepaste oplossing te zoeken.
• Duurzaam: Partijen liggen zelf aan de grondslag van de oplossing. De kans dat de oplossing duurzaam én uitvoerbaar is, is daardoor groter. Bijkomende uitvoeringskosten kunnen vaak vermeden worden. Een oplossing in de vorm van een dading die tot stand kwam door tussenkomst van een   erkende bemiddelaar, kan snel door een rechtbank gehomologeerd worden en kan als akkoordvonnis desnoods wel worden uitgevoerd door een gerechtsdeurwaarder.

Bent u op zoek naar een bemiddelaar of wenst u bijgestaan te worden met kennis van zaken in een bemiddelingstraject, dan kan u ons steeds contacteren.

Mr. Horemans en mr. Driesen volgden een bijkomende opleiding voor  bemiddelaar in burgerlijke en handelszaken.